Τι είναι το Halloween και πότε εορτάζεται

Το βράδυ του Χάλογουιν χιλιάδες παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους των ΗΠΑ, μεταμφιεσμένα με τρομακτικές στολές «απειλώντας» με trick or treat (δηλαδή με φάρσα ή κέρασμα). To Χάλογουιν (Halloween) εορτάζεται στις 31 Οκτωβρίου και έχει τις ρίζες του στην κελτική γιορτή Samhain, που σημαίνει «τέλος του καλοκαιριού»

Οι Κέλτες έζησαν πριν από 2.000 χρόνια, κυρίως στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η βόρεια Γαλλία.

Σύμφωνα με την κελτική παράδοση, η 1η Νοεμβρίου ήταν η Πρωτοχρονιά τους και η γιορτή σηματοδοτούσε το τέλος της περιόδου της συγκομιδής και την αρχή του σκοτεινού και κρύου χειμώνα.

Οι Κέλτες πίστευαν ότι το βράδυ της 31ης Οκτωβρίου, οι ψυχές των νεκρών μαζί με τα κακά πνεύματα και τις νεράιδες περιφέρονταν στον κόσμο των ζωντανών.

Αν και τα απόκοσμα πνεύματα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα στις καλλιέργειες τους, ωστόσο, διευκόλυναν τους Δρυίδες (Κέλτες ιερείς) να κάνουν προβλέψεις για το μέλλον.

Για να τιμήσουν αυτό το γεγονός, οι Κέλτες άναβαν φωτιές, καίγοντας ζώα και προϊόντα από τις καλλιέργειες τους, ως θυσία στις Κέλτικες θεότητες.

Κατά την διάρκεια των τελετουργικών εκδηλώσεων, μάλιστα, οι Κέλτες φορούσαν κεφάλια και δέρματα ζώων, προκειμένου να τρομάξουν και να ξεγελάσουν τα κακά πνεύματα.

Έτσι, η παράδοση της μεταμφίεσης (guising) με τρομακτικές στολές και μάσκες κατά τον εορτασμό του Hallowen ανάγεται σε αυτά τα ειδωλολατρικά φεστιβάλ.

Με τον πάροδο του χρόνου, η συγκεκριμένη γιορτή μετεξελίχθηκε καθώς προστέθηκαν νέα έθιμα, ενώ σημαντική επιρροή άσκησε και η επέκταση του χριστιανισμού. Όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος του σύγχρονου Ηνωμένου Βασιλείου, η ρωμαϊκή γιορτή για τη μνήμη της Pomona (θεά της ρωμαϊκής μυθολογίας), συγχωνεύτηκε με το Samhain.

Στις 13 Μαΐου 609 μ.Χ., ο Πάπας Βονιφάτιος Δ΄ αφιέρωσε το Πάνθεον στη Ρώμη προς τιμήν όλων των χριστιανών μαρτύρων και καθιερώθηκε η καθολική γιορτή της Ημέρας των Μαρτύρων στη Δυτική εκκλησία.

Ο Πάπας Γρηγόριος Γ΄ διεύρυνε αργότερα τη γιορτή για να συμπεριλάβει όλους τους αγίους, καθώς και όλους τους μάρτυρες και μετέφερε την εορτή από τις 13 Μαΐου την 1η Νοεμβρίου, ως μια προσπάθεια να αντικαταστήσει τις παγανιστικές τελετές των Κελτών με μια γιορτή που θα είχε την επίσημη έγκριση της εκκλησίας. Επίσης, το 1000 μ.Χ., καθιερώθηκε η Ημέρα των Ψυχών (2 Νοεμβρίου).

Η Ημέρα των Ψυχών (All Souls’ Day) είχε παρόμοια χαρακτηριστικά με το Samhain, καθώς πραγματοποιούνταν παρελάσεις, άναβαν μεγάλες φωτιές και οι πολίτες μεταμφιέζονταν με στολές αγίων και δαιμόνων.

Επί της ουσίας, η λέξη Halloween προέρχεται από το All-hallow-eve και είναι η παραμονή της εορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day – All Saints Day). Η περίοδος από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 2 Νοεμβρίου είναι περισσότερο γνωστή ως Allhallowtide.

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, τουλάχιστον 2 εκατομμύρια Ιρλανδοί μετανάστευσαν στην Αμερική, λόγω του λιμού της πατάτας, συμβάλλοντας στη διάδοση του εορτασμού του Halloween στις ΗΠΑ.

Πώς γεννήθηκε το έθιμο trick or treat (φάρσα ή κέρασμα)

Κατά τη διάρκεια του Samhain, οι αρχαίοι Κέλτες συχνά άφηναν μικρές ποσότητες φαγητού έξω από τις πόρτες τους για να κατευνάσουν τα πνεύματα που περιφέρονταν στον κόσμο των ζωντανών. Γι’αυτό και κατά τον εορτασμό του Halloween, ορισμένοι ιδιοκτήτες αφήνουν έξω από τα σπίτια τους γλυκά και καραμέλες.

Το Soul-caking ήταν ένα μεσαιωνικό έθιμο που αναβίωνε κατά τις ημέρες του Allhallowtide σε Ιρλανδία, Σκωτία, Ουαλία, όπου τα παιδιά πήγαιναν πόρτα σε πόρτα, και παρακαλούσαν για τα περίφημα «soul cakes» (που είχαν σημάδι ένα σταυρό) με αντάλλαγμα προσευχές για την ανάπαυση των ψυχών συγγενικών προσώπων των δωρητών τους. Το έθιμο ήρθε αργότερα στις ΗΠΑ και μετεξελίχθηκε σε trick-or-treating.

Τα περίφημα φανάρια με τις κολοκύθες (Jack o’ Lantern)

Οι κολοκύθες με το κερί προέρχονται από την ιρλανδική παράδοση και τον τσιγκούνη Jack, ο οποίος εξαπάτησε τον διάβολο. Όταν πέθανε, δεν κατάφερε να βρει μέρος να αναπαυτεί ούτε στον Παράδεισο, ούτε στην Κόλαση και, έτσι, το πνεύμα του περιπλανιέται ακόμα στον κόσμο.

Μάλιστα ο διάβολος του έδωσε ένα αναμμένο κάρβουνο και του ζήτησε να βρει τη δική του κόλαση μέσα στον κόσμο. Ο Jack τότε έβαλε το αναμμένο κάρβουνο μέσα σ΄ένα ραπανάκι για να του φωτίζει τον δρόμο μέσα στο σκοτάδι. Σε ανάμνηση αυτού του θρύλου, οι Ιρλανδοί σκάλιζαν τρομακτικές φιγούρες σε γογγύλια και έβαζαν κεριά για να ξορκίσουν την χαμένη ψυχή του Τζακ και τα κακά πνεύματα.

Αργότερα, τα γογγύλια αντικαταστάθηκαν από τις κολοκύθες και έτσι προέκυψαν τα περίφημα φανάρια (Jack o’ Lantern) που διακοσμούν σήμερα τα σπίτια κατά την περίοδο του Halloween.

Το παιχνίδι με τα μήλα (bobbing for Apples)

Ένα κλασικό παιχνίδι που αναβιώνει κάθε χρόνο κατά τον εορτασμό του Halloween είναι το «bobbing for apples». Σε μια μεγάλη λεκάνη με νερό τοποθετούν μήλα.

Επειδή τα μήλα είναι λιγότερο πυκνά από το νερό, επιπλέουν στην επιφάνεια. Στη συνέχεια, οι παίκτες (συνήθως παιδιά) προσπαθούν να τα πιάσουν με τα δόντια τους. Το συγκεκριμένο παιχνίδι χρονολογείται από τη ρωμαϊκή γιορτή της Pomona (θεά των καρποφόρων δέντρων). Το σύμβολο της Πομόνα ήταν το μήλο. Εξάλλου, ένα από παραδοσιακά εδέσματα της γιορτής είναι τα καραμελωμένα μήλα.

Σήμερα, η γιορτή του Halloween θεωρείται η πιο προσοδοφόρα εμπορικά εποχή του έτους μετά τα Χριστούγεννα. Οι πωλήσεις από γλυκά, κοστούμια και διακοσμητικά αντικείμενα φθάνουν τα έξι δισεκατομμύρια δολάρια.