Το παιδί μου… Τι σημαίνουν αυτές οι 10 συμπεριφορές;
Το παιδί μου έχει κάποια προβλήματα
Τι είναι φυσιολογικό για το παιδί μου και πότε πρέπει να ανησυχήσω; Απαντήσεις από ειδικούς σε 10 κοινές ανησυχίες των γονιών.
Οι γονείς συχνά αναζητούν απαντήσεις για συμπεριφορές που τους προβληματίζουν στα παιδιά τους — από την άρνηση του φαγητού, τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή λέξεις, μέχρι ασυνήθιστες αντιδράσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου ή αυτοτραυματισμούς. Ένα παιδί μπορεί να εμφανίσει τέτοιες συμπεριφορές σε διάφορες φάσεις της ανάπτυξης και, σε πολλές περιπτώσεις, εντάσσονται στο ευρύτερο φυσιολογικό αναπτυξιακό φάσμα. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που η ένταση, η συχνότητα ή η επιμονή αυτών των συμπεριφορών ξεπερνούν το αναμενόμενο για την ηλικία του παιδιού. Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι σημαντικό οι γονείς να γνωρίζουν ποια σημάδια να προσέξουν και πότε να αναζητήσουν επαγγελματική υποστήριξη.
Οι ειδικοί της αναπτυξιολογίας, της παιδοψυχολογίας και της παιδιατρικής συμφωνούν πως η έγκαιρη παρατήρηση και αξιολόγηση μπορεί να κάνει τη διαφορά. Η παρακολούθηση της συμπεριφοράς σε ποικίλα πλαίσια —στο σπίτι, στον παιδικό σταθμό, με άλλα παιδιά— είναι καθοριστική για να εντοπιστούν πρότυπα που ενδέχεται να χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση. Οι γονείς μπορούν να απευθυνθούν στον παιδίατρο πρώτης γραμμής, ο οποίος γνωρίζει το αναπτυξιακό ιστορικό του παιδιού και μπορεί να παραπέμψει σε αναπτυξιολόγο, λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή ή παιδοψυχολόγο, όταν κρίνεται απαραίτητο. Στις μεγάλες πόλεις λειτουργούν δημόσια αναπτυξιακά κέντρα και ιδιωτικά ιατροπαιδαγωγικά κέντρα, ενώ πολλοί επαγγελματίες δέχονται και διαδικτυακά ραντεβού. Το βασικό είναι να μην παραβλέπεται το ένστικτο του γονιού: αν μια συμπεριφορά προκαλεί ανησυχία ή επηρεάζει την καθημερινότητα του παιδιού, αξίζει να εξεταστεί με τη βοήθεια ειδικών.
Το παιδί μου δεν τρώει
Πολλά παιδιά περνούν φάσεις όπου η όρεξή τους μειώνεται. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε δόντια, ιώσεις, αλλαγές στην καθημερινότητα ή ακόμα και στο ότι αναπτύσσονται πιο αργά σε σχέση με προηγούμενες περιόδους. Αν το παιδί έχει ενέργεια, μεγαλώνει κανονικά και παίρνει βάρος σταθερά, συνήθως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Αν η άρνηση του φαγητού είναι έντονη και παρατεταμένη, μίλα με τον παιδίατρο.
Το παιδί μου δεν τρώει φαγητό και πίνει μόνο γάλα
Αυτό είναι συχνό σε μικρά παιδιά, κυρίως μετά τον πρώτο χρόνο. Το γάλα τους προσφέρει ασφάλεια και είναι πιο εύκολο από το φαγητό. Όμως, το υπερβολικό γάλα μπορεί να μειώσει την όρεξή τους και να προκαλέσει διατροφικές ελλείψεις. Συνίσταται σταδιακή μείωση της ποσότητας γάλακτος και ενίσχυση της ποικιλίας των γευμάτων μέσα από παιχνίδι, χρώματα και κοινά οικογενειακά γεύματα.
Χτυπάει το κεφάλι του με τα χέρια του
Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι ένδειξη έντονης απογοήτευσης, ανάγκης για προσοχή ή ακόμη και αισθητηριακής δυσφορίας (π.χ. πολύς θόρυβος). Συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά κάτω των 3 ετών και υποχωρεί με την ανάπτυξη του λόγου και της επικοινωνίας. Αν η συμπεριφορά επιμένει ή συνοδεύεται από άλλες ανησυχητικές ενδείξεις (π.χ. απομόνωση, έντονος εκνευρισμός, καθυστέρηση λόγου), συζητήστε με τον παιδίατρο ή παιδοψυχολόγο.
Επαναλαμβάνει τα ίδια
Η επανάληψη λέξεων, κινήσεων ή φράσεων είναι συχνή στα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Είναι μέρος της μάθησης και της ανάπτυξης του λόγου. Αν όμως παρατηρείτε έντονες, εμμονικές επαναλήψεις, σε συνδυασμό με δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση ή ασυνήθιστες συμπεριφορές, καλό είναι να απευθυνθείτε σε ειδικό για αξιολόγηση αναπτυξιακών δυσκολιών (π.χ. αυτιστικού φάσματος).
Τινάζεται ή χτυπιέται στον ύπνο του
Τα τινάγματα στον ύπνο είναι φυσιολογικά σε πολλά παιδιά και συνδέονται με τις φάσεις του ύπνου (π.χ. είσοδος σε βαθύ ύπνο). Αν όμως είναι συχνά, έντονα ή συνοδεύονται από άλλες κινήσεις (δάγκωμα γλώσσας, ανοιχτά μάτια, απώλεια ελέγχου), μπορεί να σχετίζονται με νυχτερινούς τρόμους ή σπανιότερα με κρίσεις και απαιτείται παιδιατρική ή νευρολογική αξιολόγηση.
Πιάνει συνέχεια τα αυτιά του
Το παιδί μπορεί να νιώθει ενόχληση λόγω ωτίτιδας, πίεσης ή ακόμη και οδοντοφυΐας (τα δόντια επηρεάζουν τα αυτιά). Αν το αγγίζει μόνο περιστασιακά, ίσως είναι συνήθεια. Αν όμως το κάνει συχνά, δείχνει πόνο, έχει πυρετό ή αλλάζει η διάθεση/ύπνος του, επισκεφτείτε τον παιδίατρο.
Πιάνει συνέχεια το πουλάκι του
Τα παιδιά εξερευνούν το σώμα τους — είναι φυσιολογικό και μέρος της ανάπτυξης της σεξουαλικής ταυτότητας. Αν γίνεται ιδιωτικά και χωρίς ένταση, δεν χρειάζεται ανησυχία. Αν όμως η συμπεριφορά είναι έντονη, επίμονη ή εμφανίζεται σε δημόσιους χώρους, οι γονείς μπορούν να δώσουν όρια με ήρεμο τρόπο, εξηγώντας τι είναι ιδιωτικό και τι δημόσιο, χωρίς ενοχές ή ντροπή.
Ιδρώνει πολύ στο κεφάλι
Ο ιδρώτας στο κεφάλι είναι φυσιολογικός σε βρέφη και μικρά παιδιά, ιδιαίτερα όταν κοιμούνται. Συνδέεται με την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος και τις φάσεις του ύπνου. Αν όμως ο ιδρώτας συνοδεύεται από αδυναμία, ατονία, πολύ χαμηλό βάρος ή άλλα συμπτώματα, καλό είναι να συζητηθεί με γιατρό.
Έφαγε κόπρανα – τι να κάνω;
Αυτό ονομάζεται κοπροφαγία και μπορεί να συμβεί κυρίως σε μικρά παιδιά λόγω περιέργειας ή σε παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες. Αν συμβεί μία φορά, καθαρίστε καλά το στόμα, δώστε νερό και παρακολουθήστε για συμπτώματα (π.χ. εμετός, πυρετός). Αν επαναλαμβάνεται ή σας ανησυχεί, μιλήστε με παιδίατρο και παιδοψυχολόγο.
Δαγκώνει τον εαυτό του
Το δάγκωμα είναι τρόπος έκφρασης έντασης, άγχους ή αδυναμίας να επικοινωνήσει λεκτικά. Συχνό σε μικρά παιδιά, ειδικά αν δυσκολεύονται να εκφράσουν συναισθήματα. Αν συνεχίζεται μετά τα 3–4 έτη ή είναι πολύ έντονο, χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη για να κατανοηθεί η αιτία.
Συμπέρασμα
Κάθε παιδί είναι μοναδικό και αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό. Πολλές συμπεριφορές που εκ πρώτης όψεως φαίνονται ανησυχητικές, όπως οι τινάξεις στον ύπνο, το παιχνίδι με το σώμα ή η επανάληψη λέξεων, συχνά αποτελούν στάδια της φυσιολογικής ανάπτυξης. Ωστόσο, η ένταση, η συχνότητα και η διάρκεια αυτών των συμπεριφορών είναι κρίσιμα στοιχεία που πρέπει να παρατηρηθούν. Οι γονείς ενδείκνυται να παρακολουθούν το παιδί σε διαφορετικά πλαίσια της ημέρας —πρωινές ρουτίνες, ώρα φαγητού, παιχνίδι, ύπνος, κοινωνικές αλληλεπιδράσεις— καθώς κάποιες συμπεριφορές εκδηλώνονται ή ενισχύονται μόνο σε συγκεκριμένες συνθήκες ή ώρες (π.χ. κόπωση, μετάβαση σε ύπνο, πίεση για φαγητό).
Είναι σημαντικό οι γονείς να παραμένουν ήρεμοι και υποστηρικτικοί όταν το παιδί παρουσιάζει μια ασυνήθιστη συμπεριφορά. Η απότομη ή τιμωρητική στάση μπορεί να ενισχύσει το άγχος του παιδιού ή να οδηγήσει σε απόκρυψη συμπεριφορών. Αντίθετα, η ψύχραιμη παρατήρηση και η καταγραφή μπορούν να προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες σε έναν ειδικό. Συνιστάται στους γονείς να κρατούν σημειώσεις με ημερομηνίες, συνθήκες, διάρκεια και αντίδραση του παιδιού σε κάθε επεισόδιο. Επιπλέον, ένα σύντομο βίντεο (π.χ. με το κινητό τηλέφωνο) μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά τον παιδίατρο ή αναπτυξιολόγο να κατανοήσει το πλαίσιο και τη φύση της συμπεριφοράς — φυσικά, πάντα με σεβασμό στην ιδιωτικότητα και αξιοπρέπεια του παιδιού. Μικρές προσαρμογές στην καθημερινότητα, όπως η μείωση των ερεθισμάτων, η σταθερή ρουτίνα ή η ενίσχυση της επικοινωνίας, μπορούν να δοκιμαστούν από τους γονείς, αρκεί η συμπεριφορά να μην είναι επικίνδυνη ή παθολογική. Όταν μια συμπεριφορά επηρεάζει τη λειτουργικότητα του παιδιού, προκαλεί στρες στην οικογένεια ή συνοδεύεται από άλλες αναπτυξιακές ανησυχίες, η συμβουλή ειδικού δεν είναι ένδειξη αποτυχίας, αλλά φροντίδας και πρόληψης.
Παρακολουθήστε παρακάτω τη λίστα με ενημερωτικά βίντεο για τη συμπεριφορά των παιδιών.
Συμβουλές, κατευθύνσεις και πρακτικές λύσεις από ειδικούς για γονείς που ανησυχούν ή προβληματίζονται με την καθημερινή συμπεριφορά των παιδιών τους:
Πηγή – Κείμενα: NetGreeks
Γίνετε μέλος της κοινότητάς μας στο Facebook και στο Instagram και ενημερωθείτε πρώτοι για κάθε εξέλιξη!
